Ἡ Ανάληψη τοῦ Κυρίου ἑορτάζεται τήν τεσσαρακοστή ήμέρα μετά τό Πάσχα. Μέσα σ' αὐτές τίς σαράντα ημέρες από την Ανάσταση μέχρι τήν Ανάληψη, ὁ Κύριος ἔμεινε στή γῆ. Γιατί παρέμεινε σαράντα ἡμέρες; Ποιό τό νόημα αὐτῆς τῆς διάρκειας; Σαράντα ἦταν οἱ ἡμέρες τῆς παλαιοδιαθηκικῆς νηστείας πρίν τό Πάσχα. Γιά σαράντα ημέρες ή βροχή ἔπεφτε ἐξ οὐρανοῦ τήν ἐποχή τοῦ Νῶε. Σαράντα εἶναι οἱ ἡμέρες τῆς νηστείας πρίν ἀπό τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων καί τοῦ Πάσχα. Τήν τεσσαρακοστή ἡμέρα ἡ ψυχή τοῦ νεκροῦ βλέπει τό Πρόσωπο τοῦ Θεοῦ, γι' αὐτό καί τό τεσσαρακονθήμερο μνημόσυνο. Ὅλες αὐτές οἱ περίοδοι πού καθορίζει ὁ ἀριθμός σαράντα μιλοῦν γιά νηστεία, γιά μετάνοια, γιά κάθαρση. Τί σχέση ὅμως μπορεῖ νά ἔχουν μέ τόν Χριστό, πού δέν εἶχε ἀνάγκη ἀπό κάθαρση ἤ μετάνοια; Μοιάζει μέ τή νηστεία, πού εἶναι τό προεόρτιο τῆς γιορτῆς ἔτσι καί οἱ σαράντα ἡμέρες τῆς διαμονῆς στή γῆ ἦταν γιά τό Σωτήρα ἡ προετοιμασία τῆς ἐπιστροφῆς του πρός τόν Πατέρα.
Εἶναι ἡ ἑορτή τῆς εὐλογημένης ἀγάπης, τό πλήρωμα τοῦ θείου ἔρωτα. Καί ή τεσσαρακονθήμερη διαμονή τοῦ Χριστοῦ στή γῆ ἦταν πράξη ὑπέρτατης ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ γιά τούς ἀνθρώπους, τῆς ἔγνοιας του γι' αὐτούς καί τούς Μαθητές στούς ὁποίους φανερώθηκε καί μίλησε γιά τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἡ πασχαλινή διαμονή τοῦ Σωτήρα στή γῆ προετοίμασε τούς άποστόλους καί ὁλόκληρο τον κόσμο γιά τήν ἐπερχόμενη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Μποροῦμε νά τήν ὀνομάσουμε κένωση τοῦ Σωτήρα «δι' ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους καί διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν...». Αὐτό τό διάστημα τῶν σαράντα ἡμερῶν, διάστημα ἐγκράτειας, νηστείας, ἑτοιμασίας, πού προηγεῖται, αὐτό ἀκριβῶς ἀποτελεῖ τό χρόνο τοῦ Πάσχα πού ἑορτάζεται ἀπό τήν ᾿Ανάσταση μέχρι καί τήν Ἀνάληψη. Με την Ανάληψη τοῦ Χριστοῦ ἔχουμε τη λύπη τοῦ ἀποχωρισμοῦ ὁ Σωτήρας ἐγκαταλείπει Μητέρα καί Μαθητές. Στό ἴδιο ὅμως το γεγονός τῆς ᾿Ανάληψης ἔχουμε τήν ὑπόσχεση τῆς ἔλευσης στούς Μαθητές καί στήν Ἐκκλησία τοῦ ἁγίου Πνεύματος τοῦ Παρακλήτου. Καί μια ἄλλη ὑπόσχεση τῶν ἀγγέλων στούς Μαθητές: «οὗτος ὁ Inσοῦς ὁ ἀναληφθείς ἀφ᾽ ὑμῶν εἰς τόν οὐρανόν, οὕτως ἐλεύσεται, ὄν τρόπον ἐθεάσασθε αὐτόν πορευόμενον εἰς τὸν οὐρα νόν». Στήν ἑορτή τῆς ᾿Ανάληψης τοῦ Σωτήρα πού κλείνει καί τήν πασχαλινή περίοδο ἔχουμε την ὑπόσχεση τῶν ἀγγέλων γιά το διαχρονικό Πάσχα, τό ἀδιάλειπτο Πάσχα, τή δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ.
Σ' ὅλες τίς εἰκόνες τῆς Ἀνάληψης άναπαριστάνεται ή δόξα καί ὁ θρίαμβος τοῦ Χριστοῦ πού ἀναλαμβάνεται ἔτσι, ὅπως καί θά ἔλθει να κρίνει τήν Οἰκουμένη στη μέλλουσα Κρίση. Τό ὄνομα τοῦ Παντοκράτορα καί τοῦ Ὑψίστου εἶναι χαρακτηριστικά τοῦ Σωτήρα τῆς ᾿Ανάληψης. Κάθεται πάνω σε θρόνο δόξας μέ ἐνδύματα πού λάμπουν ἀπό τίς χρυσοκοντυλιές, εἰκόνα τῶν θεϊκῶν δυνάμεων καί ἐνεργειῶν. Τα δυό του χέρια ὑψωμένα εὐλογοῦν ὄχι μόνο τά χέρια, ἀλλά καί τά πέλματα τῶν ποδιών του εὐλογοῦν. Ἡ ζωγραφική δέν μπορεῖ νά ἀποδώσει πλήρως αὐτό πού μπορεῖ νά ἐκφράσει ἡ ὑμνολογία τῆς γιορτῆς. Ἡ εἰκόνα τοῦ Σωτήρα περικλείεται μέσα σε φωτεινή δόξα, δηλαδή κύκλους πού ἀναπαριστάνουν την οὐράνια σφαίρα, κύκλοι, πού πολλές φορές εἶναι γεμᾶτοι ἀπό χρυσές ἀκτῖνες σάν αὐτές τοῦ ἥλιου. Ολόκληρη ἡ μορφή τοῦ Χριστοῦ μοιάζει μέ ἥλιο, ἥλιο τῆς δικαιοσύνης, που λάμπει πάνω από τή γῆ. Τήν οὐράνια σφαίρα πού πάνω της ἀναπαριστάνεται ὁ Κύριος κρατοῦν δυό ἄγγελοι καί μοιάζει ὁ Χριστός να κάθεται πάνω στο θρόνο του.
Αὐτή εἶναι ἡ ἀναπαράσταση τοῦ Κυρίου στήν εἰκόνα τῆς ᾿Ανάληψης, ἴσως ὅμως αὐτή ἡ δόξα, αὐτή ή παντοδυναμία, να ἐκφράζεται μέ μεγαλύτερη δύναμη στην τοιχογραφία τῶν ναῶν, ὅταν συχνά ἀναπαριστάνεται στο «τύμπανο» κάτω από τόν τροῦλλο ἤ στο «λαιμό» πάνω ἀπό τό ἱερό. Ὁ Σωτήρας εἰκονογραφεῖται ἀκόμα καί στο κέντρο τοῦ τρούλλου ἐπειδή ή ἀρχιτεκτονική τοῦ ναοῦ ἔχει καθοριστεῖ ἀπό αὐτήν τήν ἀναγκαιότητα: ή σφαιρική ἐπιφάνεια τοῦ τρούλλου ἀναπαριστά τὸν οὐράνιο θόλο, τόσο γιά τό σχῆμα της, ὅσο καί γιά τή συμβολική ἔννοια πού τῆς ἀποδίδει ἡ Ἐκκλησία. Ἡ ἐγγεγραμμένη στο θόλο εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ ἐκφράζει, ἴσως ἀκόμη καλύτερα ἀπό τή φορητή εἰκόνα, τή δόξα καί τή μεγαλοσύνη τοῦ Παντοδύναμου. Εἶναι ὁ Παντοκράτωρ, ὁ Παντοδύναμος Κύριος, πού ὑψωμένος σάν ἥλιος πάνω ἀπό τούς πιστούς παρουσιάζει πάλι τήν εἰκόνα τῆς ᾿Ανάληψης. Ὑπάρχουν ὅμως στοιχεῖα πού δηλώνουν τόν μέλλοντα Ερχομό του ἐν δόξη καί συμφωνοῦν μέ τά λόγια τῶν ἀγγέλων: «Αὐτός ὁ ἴδιος Χριστός πού ἀναλήφθηκε από κοντά σας στόν οὐρανό, αὐτός ὁ ἴδιος θά ἐπιστρέψει, μέ τόν ἴδιο τρόπο, πού τόν εἴδατε νά ἀναλαμβάνεται στόν οὐρανό». Στίς ἄκρες τοῦ τρούλλου ἀναπαριστάνονται οἱ οὐράνιες δυνάμεις πού τόν κρατοῦν - οὐράνια σφαίρα μέ τόν Κύριο στη μέση. Πιό κάτω, ή Παναγία, ἀνάμεσα σε δυό ἀγγέλους πού δίνουν τό μήνυμα στούς ἀποστόλους καί οἱ ἀπόστολοι μέ γυρισμένο το κεφάλι στόν οὐρανό σύμφωνα μέ τή διήγηση τῶν Πράξεων.
Ἐκεῖνο πού δέν ἀλλάζει, τόσο στίς είκονες, ὅσο καί στις τοιχογραφίες τῆς ᾿Ανάληψης, σ' ὅλες τίς ἐποχές εἶναι ἡ ἀναμφισβήτητη παρουσία τῆς Θεοτόκου καί ή συμμετοχή της στην ἑορτή. Κι ὅμως, οὔτε οἱ Πράξεις οὔτε ἄλλη γραπτή μαρτυρία ἀναφέρει ἄμεσα τήν παρουσία τῆς Παναγίας στο ὄρος τῶν Ἐλαιῶν τή στιγμή τῆς ᾿Ανάληψης.
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος μᾶς λέει τὰ ἐξῆς γιά τήν Ανάληψη τοῦ Κυρίου: «Ὑψώνουμε τους ὀφθαλμούς μας πρός τόν οὐρανό, πρός τόν ἴδιο τὸν θρόνο τῆς Ἐκκλησίας, ἐκεῖ πού ἔχει τήν ἔδρα της ἡ τῶν πάντων ἀρχή. Ἔτσι θά ἔλθει ἀπό τόν οὐρανό ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ γιά νά μᾶς κρίνει καί δέν ἀργεῖ. Ὁ Κύριος μας σε ὅλους θά ἔλθει, ἐπικεφαλῆς τῶν στρατιῶν του, τῆς ἀγγελικῆς λεγεώνας, τῆς σύναξης τῶν ἀρχαγγέλων, τῶν μαρτύρων, τοῦ χοροῦ τῶν δικαίων, τῶν προφητῶν καί ἀποστόλων. Θὰ ἔλθει Αὐτός ὁ ἴδιος ἐν μέσῳ ὅλων αὐτῶν, ἀΰλως, ὡς βασιλεύς μέσα σ' ἀνέκφραστη κι ἀπεριόριστη δόξα».
Πηγή:
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΥ .
Π.Γρηγορίου Κρούγκ. Εκδοσεις Παναγόπουλου
Μεταφραση Σπυριδωνος Μαρίνη
–————————————
THE ASSUMPTION OF THE LORD
The Ascension of the Lord is celebrated on the fortieth day after Easter. During these forty days from the Resurrection to the Ascension, the Lord remained on earth. Why did he remain forty days? What is the meaning of this duration? Forty was the number of days of the Old Testament fast before Easter. For forty days the rain fell from heaven in the time of Noah. Forty were the days of fasting before the feast of Christmas and Easter. On the fortieth day the soul of the dead sees the face of God, hence the forty-day memorial. All these periods defined by the number forty speak of fasting, of repentance, of purification. But what can they have to do with Christ, who had no need of purification or repentance? It is similar to fasting, which is the prelude to the feast, and so the forty days of rest on earth were for the Saviour the preparation for his return to the Father.
It is the feast of blessed love, the fullness of the divine heron. And Christ's forty-four-day sojourn on earth was an act of Christ's supreme love for men, his concern for them and for the Disciples to whom he revealed himself and spoke of the Kingdom of God. The Saviour's Easter sojourn on earth prepared the apostles and the whole world for the coming Kingdom of God. We can call it the Saviour's kenosis "for us men and for our daily salvation...". This period of forty days, a period of abstinence, fasting, preparation, which precedes it, is precisely the time of Easter which is celebrated from the Resurrection to the Ascension. With the Ascension of Christ we have the sorrow of separation, the Saviour leaves the Mother and the Disciples. But in the same event of the Ascension we have the promise of the coming of the Holy Spirit of the Paraclete to the Disciples and to the Church. And another promise of the angels to the Disciples: "This Jesus, who ascended from you into heaven, so shall he go forth, even as you saw him go into heaven." On the feast of the Assumption of the Saviour, which closes the Easter season, we have the promise of the angels for the timeless Easter, the uninterrupted Easter, the second coming of Christ.
In all the images of the Ascension, the glory and triumph of Christ is represented, who is thus assumed, as he will come to judge the world in the future Judgment. The name of the Almighty and the Most High are characteristics of the Saviour of the Ascension. He sits on a throne of glory with garments that shine with golden fingers, an image of divine powers and energies. His two raised hands bless not only the hands, but also the soles of his feet bless. Painting cannot fully convey what the hymnology of the feast can express. The image of the Saviour is enclosed in luminous glory, i.e. circles representing the celestial sphere, circles which are often filled with golden rays like those of the sun. The whole figure of Christ resembles a sun, the sun of righteousness, shining over the earth. The celestial sphere on which the Lord is represented is held by two angels and Christ seems to be sitting on his throne.
This is the representation of the Lord in the icon of the Assumption, but perhaps this glory, this omnipotence, is expressed with greater power in the frescoes of the temples, when He is often represented in the "drum" under the drum or in the "neck" above the altar. The Saviour is even depicted in the centre of the dome because the architecture of the temple is determined by this necessity: the spherical surface of the dome represents the heavenly dome, both for its shape and for the symbolic meaning attributed to it by the Church. The image of Christ inscribed on the dome expresses, perhaps even better than the portable icon, the glory and majesty of the Almighty. It is the Almighty, the Almighty Lord, who, raised like the sun above the faithful, again presents the image of the Ascension. There are, however, elements which indicate his future coming in glory and agree with the words of the angels. On the edges of the dome are represented the heavenly powers that hold him - a heavenly sphere with the Lord in the middle. Further down, the Virgin Mary, between two angels giving the message to the apostles and the apostles with their heads turned towards heaven according to the narrative of Acts.
What does not change, both in the icons and in the frescoes of the Ascension, in all ages, is the undeniable presence of the Virgin Mary and her participation in the feast. However, neither Acts nor any other written testimony directly mentions the presence of the Virgin Mary on the Mount of Olives at the time of the Ascension.
St. John Chrysostom tells us the following about the Ascension of the Lord: "We lift up our eyes to heaven, to the very throne of the Church, where the authority of all things has its seat. Thus shall the Son of God come down from heaven to judge us, and he shall not tarry. Our Lord will come to all, at the head of his armies, the angelic legion, the assembly of archangels, the martyrs, the choir of the righteous, the prophets and apostles. He himself shall come in the midst of them all, eternal, as king in glory unspeakable and without limit."
Source:
NOTES OF AN IKONOGRAPHER.
Fr. Gregory Krug. Panagopoulos Publications.
Translation by Spyridon Marinis
