Δημήτρης Συρεγκέλας/Dimitris Siregelas: Απριλίου 2024

Ἡ ἑορτή τῶν Βαΐων εἶναι ἡ πρώτη ἑορτή, ἀκριβῶς στήν ἀρχή τῆς Μεγάλης Εβδομάδας αὐτή ἡ πρώτη ἑορτή πρίν τό Πάθος καί τό σταυρικό θάνατο τοῦ Σωτήρα σφραγίζει ὁλόκληρη τήν ἑβδομάδα τῶν ἁγίων Παθῶν. Τήν ἡμέρα αὐτή διάλεξε ὁ Κύριος σάν προτύπωση τῆς δικῆς του ἐξιλαστήριας θυσίας. «Πρέπει νά προσέξουμε -λέει ὁ ἅγιος Ἀμβρόσιος Μεδιολάνων- τήν ἡμέρα ὅπου ὁ Ἰησοῦς Χριστός μπῆκε στά Ἱεροσόλυμα: Ἦταν ἡ ἐνάτη ἡμέρα τοῦ μήνα, πού κατά τήν παράδοση οἱ Ἰσραηλίτες διάλεγαν τό πασχαλινό ἀρνί. Ἔτσι ὁ Χρι- στός, ἀληθινός ἀμνός, πού ἔπρεπε νά ὑποστεῖ τή σταύρωση τῆς Παρασκευῆς, εἰσῆλθε στά Ἱεροσόλυμα ἀκριβῶς τήν ἡμέρα τῆς ἐπιλογῆς τοῦ ἀρνιοῦ, προτυπώνοντας ἔτσι τή δική του έπιλογή. Ὄχι μόνον ἡ σφραγίδα τοῦ πάθους, πού πλησιάζει, σημαδεύει τήν ἑορτή τῶν Βαΐων ἀλλά καί τῆς Ἀνάστασης τοῦ Χριστοῦ. Ἡ εἴσοδος στα Ἱεροσόλυμα φανέρωσε ὁλοκάθαρα τό βασιλικό ἀξίωμα τοῦ Χριστοῦ· ὁλόκληρη ή πόλη τό ἔνιωσε κι ἐβγῆκε να Τόν προϋπαντήσει, μαρτυρία καί προτύπωση τῆς ᾿Ανάστασης, τῆς Δευτέρας Κρίσεως καί τῆς μέλλουσας βασιλείας τοῦ Χριστοῦ.

Ὅλες οἱ ἐνέργειες πού ἀκολουθοῦν τήν Εἴσοδο στα Ἱεροσόλυμα σύμφωνα μέ τά τέσσερα Εὐαγγέλια διατηρήθηκαν μέσα στήν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας καί χαράχτηκαν σ' ἕνα ἀναρίθμητο πλῆθος εἰκόνων αὐτῆς τῆς ἑορτῆς, εἰκόνες πού δέν ὑπῆρξαν τυχαῖες ἤ περιστασιακές, ἀλλά έρμηνεύτηκαν ἀπό τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μ' ἕνα ξεκάθαρο, προφητικό καί ἐσχατολογικό πνεῦμα. Κάθε εἰκόνα τείνει να συγκεντρώσει στο θέμα της τήν πληρότητα ὅλων τῶν στοιχείων τῆς ἑορτῆς, να συγκεντρώσει καθετί πού ἀναφέρουν οἱ Γραφές, καθετί πού διατήρησε ή Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας νά εἶναι παρ' ὅλη τήν ἁπλότητά της μιά θεολογία γραμμῶν καί χρωμάτων πρός δόξαν τοῦ γεγονότος. Ἔτσι, ἡ εἰκόνα τῆς Εἰσόδου τοῦ Κυρίου στα Ἱεροσόλυμα δέν ἐκφράζει μόνον ἐξωτερικά το γεγονός, ἀλλά ἐκφράζει τήν οὐσία καί τό αἰώνιο μήνυμά του.

Σάν παράδειγμα μποροῦμε νά πάρουμε τήν ὁμιλία τοῦ ἀγίου Επιφανίου γιά τήν ἑορτή τῶν Βαΐων ἤ ἀκόμα καί τά λειτουργικά βιβλία τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν ἑβδομάδα τῶν Βαΐων. «Για ποιά αἰτία, ρωτάει ὁ ἅγιος Επιφάνιος, ὁ Χριστός πού πήγαινε πρώτα μέ τά πόδια, ἀνέβηκε τότε καί μόνο τότε πάνω σ' ἕνα ζῶο; Τό ἔκανε γιά να δείξει πώς θά ἀνεβεῖ καί θά δοξαστεῖ πάνω στο Σταυρό. Τί σημαίνει τό χωριό πού βρίσκεται στήν ἀπέναντι μεριά; Δείχνει τή διάθεση τοῦ ἐπαναστατημένου πνεύματος τοῦ ἀνθρώπου πού διώχθηκε ἀπό τόν παράδεισο, κι ὅταν ὁ Χριστός στέλνει δύο μαθητές, αὐτοί συμβολίζουν τήν Παλαιά καί τήν Καινή Διαθήκη. Τί είκονίζει ἡ ὄνος; Δίχως ἀμφιβολία τή Συναγωγή, πού πέρασε τή ζωή της κάτω ἀπό βαρύ φορτίο καί στήν πλάτη τῆς ὁποίας μια μέρα θα καθί- σει ὁ Χριστός. Τί εἰκονίζει ὁ πῶλος; Τόν ξέφρενο είδωλολατρικό κόσμο, πού δέν μπόρεσε να τον δαμάσει οὔτε ὁ νόμος, οὔτε ὁ φόβος, οὔτε ὁ Ἄγγελος, οὔτε ὁ προφήτης, οὔτε ή Γραφή, ἀλλά μόνον ὁ ἕνας καί μοναδικός Θεός, ὁ Λόγος». Νά λοιπόν ἕνα μικρό ἀπόσπασμα ἀπό τήν ὁμιλία τοῦ ἀγίου Επιφανίου, γεμάτο από μιά συμβολική κατανόηση τῶν γεγονότων. Ὁ συμβολισμός αὐτός δέν πρέπει να κατανοηθεῖ σαν μια τάση ἀπλοϊκῆς ὡραιοποίησης τῶν γεγονότων ἀπό σύνθετες ἀλληγορίες, γιατί οἱ ρίζες του βρίσκονται στο ὑπέρτατο βάθος τῆς πατερικῆς σκέψης γιά τή θεία Οἰκονομία. Ὁ συμβολισμός αὐτός εἶναι μια θεολογική ιδιοκτησία πού δέν ἀλλοτριώνεται, πού γεννήθηκε στούς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας καί πού κανένα γεγονός τῆς Γραφῆς δέν θά μποροῦσε νά έρμηνευθεί πλήρως, μακριά ἀπ' αὐτή τή συμβολική ερμηνεία. Χωρίς αὐτόν τό συμβολισμό δέν μποροῦμε τίποτε να καταλάβουμε ἀκόμα περισσότερο δέν μποροῦμε νά κάνουμε μιάν εἰκόνα. Γιατί ἡ ζωή τῆς εἰκόνας ἐκτείνεται μέχρι τον Μέλλοντα Αἰῶνα καί ὁ προορισμός της δέν εἶναι νά σφραγίσει κάτι το χρονικό, ἀλλά ὅ,τι δέν εἶναι πρόσκαιρο. Καί ἡ θεολογία τῆς Εἰκόνας καθορίζεται ἀπό τό γεγονός πώς αὐτό πού φαίνεται

ἐφήμερο μέσα στήν εἰκόνα, ἀποκτᾶ μιά σημασία διαχρονική. Αὐτή ἡ προφητική δομή πού προτυπώνεται στίς εἰκόνες καθορίζει τήν ἴδια τήν φύση, τό χαρακτήρα, θάλεγα, καί τό πρόσωπο τῆς εἰκόνας

Πηγή:

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΥ .

Π.Γρηγορίου Κρούγκ. Εκδοσεις Παναγόπουλου

Μεταφραση Σπυριδωνος Μαρίνη