Δημήτρης Συρεγκέλας/Dimitris Siregelas: Περί της εικόνας της εισόδου του Κυρίου στα Ιεροσόλυμα/About the icon of the entry of the Lord in Jerusalem

Ἡ ἑορτή τῶν Βαΐων εἶναι ἡ πρώτη ἑορτή, ἀκριβῶς στην ἀρχή τῆς Μεγάλης Εβδομάδας· αὐτή ἡ πρώτη ἑορτή πρίν τό Πάθος καί το σταυρικό θάνατο τοῦ Σωτήρα σφραγίζει ὁλόκληρη τήν ἐβδομάδα τῶν ἁγίων Παθῶν. Τήν ἡμέρα αὐτή διάλεξε ὁ Κύριος σάν προτύπωση τῆς δικῆς του ἐξιλαστήριας θυσίας. «Πρέπει να προσέξουμε -λέει ὁ ἅγιος Αμβρόσιος Μέδιολάνων- τήν ἡμέρα ὅπου ὁ Ἰησοῦς Χριστός μπῆκε στα Ἱεροσόλυμα: Ήταν ἡ ἐνάτη ἡμέρα τοῦ μήνα, πού κατά τήν παράδοση οἱ Ἰσραηλίτες διάλεγαν τό πασχαλινό ἀρνί. Ἔτσι ὁ Χριστός, ἀληθινός ἀμνός, πού ἔπρεπε νά ὑποστεῖ τή σταύρωση τῆς Παρασκευῆς, εἰσῆλθε στα Ἱεροσόλυμα ἀκριβῶς τήν ἡμέρα τῆς ἐπιλογῆς τοῦ ἀρνιοῦ, προτυπώνοντας ἔτσι τη δική του έπιλογή.

Ὄχι μόνον ή σφραγίδα τοῦ πάθους, πού πλησιάζει, σημαδεύει τήν ἑορτή τῶν Βαΐων ἀλλά καί τῆς Ἀνάστασης τοῦ Χριστοῦ. Ἡ εἴσοδος στα Ἱεροσόλυμα φανέρωσε όλοκάθαρα το βασιλικό ἀξίωμα τοῦ Χριστοῦ· ὁλόκληρη ή πόλη τό ἔνιωσε κι ἐβγῆκε να Τον προϋπαντήσει, μαρτυρία καί προτύπωση τῆς ᾿Ανάστασης, τῆς Δευτέρας Κρίσεως καί τῆς μέλλουσας βασιλείας τοῦ Χριστοῦ.

Όλες οἱ ἐνέργειες πού ἀκολουθοῦν τήν Εἴσοδο στα Ίεροσόλυμα σύμφωνα μέ τά τέσσερα Εὐαγγέλια διατηρήθηκαν μέσα στήν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας καί χαράχτηκαν σ' ένα άναρίθμητο πλῆθος εἰκόνων αὐτῆς τῆς ἑορτῆς, εἰκόνες που δεν ὑπῆρξαν τυχαῖες ή περιστασιακές, ἀλλά ἐρμηνεύτηκαν από τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μ' ἕνα ξεκάθαρο, προφητικό και ἐσχατολογικό πνεῦμα. Κάθε εἰκόνα τείνει να συγκεντρώσει στο θέμα της τήν πληρότητα ὅλων τῶν στοιχείων τῆς ἑορτῆς, νά συγκεντρώσει καθετί πού ἀναφέρουν οἱ Γραφές, καθετί

πού διατήρησε ή Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας νά εἶναι παρ' ὅλη την απλότητά της μιά θεολογία γραμμῶν καί χρωμάτων πρός δόξαν τοῦ γεγονότος. Ἔτσι, ἡ εἰκόνα τῆς Εἰσόδου τοῦ Κυρίου στα Ἱεροσόλυμα δέν ἐκφράζει μόνον ἐξωτερικά τό γεγονός, ἀλλά ἐκφράζει τήν οὐσία καί τό αἰώνιο μήνυμά του.

Σάν παράδειγμα μποροῦμε νά πάρουμε τήν ὁμιλία τοῦ ἁγίου Ἐπιφανίου γιά τήν ἑορτή τῶν Βαΐων ἤ ἀκόμα καί τά λειτουργικά βιβλία τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν ἑβδομάδα τῶν Βαΐων. «Για ποιά αἰτία, ρωτάει ὁ ἅγιος Επιφάνιος, ὁ Χριστός πού πήγαινε πρώτα μέ τά πόδια, ἀνέβηκε τότε καί μόνο τότε πάνω σ' ἕνα ζῶο; Τό ἔκανε γιά νά δείξει πώς θά ἀνεβεῖ καί θά δοξαστεῖ πάνω στο Σταυρό. Τί σημαίνει τό χωριό πού βρίσκεται στήν ἀπέναντι μεριά; Δείχνει τή διάθεση τοῦ ἐπαναστατημένου πνεύματος τοῦ ἀνθρώπου που διώχθηκε ἀπό τόν παράδεισο, κι ὅταν ὁ Χριστός στέλνει δύο μαθητές, αὐτοί συμβολίζουν τήν Παλαιά καί τήν Καινή Διαθήκη. Τί εἰκονίζει ἡ ὄνος; Δίχως ἀμφιβολία τή Συναγωγή, πού πέρασε τή ζωή της κάτω ἀπό βαρύ φορτίο καί στήν πλάτη τῆς ὁποίας μιά μέρα θά καθίσει ὁ Χριστός. Τί εἰκονίζει ὁ πῶλος; Τόν ξέφρενο είδωλολατρικό κόσμο, πού δέν μπόρεσε νά τόν δαμάσει οὔτε ὁ νόμος, οὔτε ὁ φόβος, οὔτε ὁ Ἄγγελος, οὔτε ὁ προφήτης, οὔτε ή Γραφή, ἀλλά μόνον ὁ ἕνας καί μοναδικός Θεός, ὁ Λόγος».

Νά λοιπόν ἕνα μικρό ἀπόσπασμα ἀπό τήν ὁμιλία τοῦ ἀγίου Επιφανίου, γεμάτο από μιά συμβολική κατανόηση τῶν γεγονότων. Ὁ συμβολισμός αὐτός δέν πρέπει νά κατανοηθεῖ σάν μια τάση άπλοϊκῆς ὡραιοποίησης τῶν γεγονότων ἀπό σύνθετες ἀλληγορίες, γιατί οἱ ρίζες του βρίσκονται στο υπέρτατο βάθος τῆς πατερικῆς σκέψης γιά τή θεία Οἰκονομία. Ὁ συμβολισμός αὐτός εἶναι μια θεολογική ιδιοκτησία πού δέν ἀλλοτριώνεται, πού γεννήθηκε στούς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας καί πού κανένα γεγονός τῆς Γραφῆς δέν θά μποροῦσε νά ἐρμηνευθεῖ πλήρως, μακριά ἀπ' αὐτή τή συμβολική ερμηνεία. Χωρίς αὐτόν τό συμβολισμό δέν μποροῦμε τίποτε να καταλάβουμε᾿ ἀκόμα περισσότερο δέν μποροῦμε νά κάνουμε μιάν εἰκόνα. Γιατί ἡ ζωή τῆς εἰκόνας ἐκτείνεται μέχρι τον Μέλλοντα Αἰῶνα καί ὁ προορισμός της δέν εἶναι νά σφραγίσει κάτι το χρονικό, ἀλλά ὅ,τι δέν εἶναι πρόσκαιρο. Καί ἡ θεολογία τῆς Εἰκόνας καθορίζεται ἀπό τό γεγονός πώς αὐτό πού φαίνεται

ἐφήμερο μέσα στήν εἰκόνα, ἀποκτᾶ μιά σημασία διαχρονική. Αὐτή ἡ προφητική δομή πού προτυπώνεται στίς εἰκόνες καθορίζει τήν ἴδια τήν φύση, τό χαρακτήρα, θἄλεγα, καί τό πρόσωπο τῆς εἰκόνας.

Πηγή:

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΥ .

Π.Γρηγορίου Κρούγκ. Εκδοσεις Παναγόπουλου

Μεταφραση Σπυριδωνος Μαρίνη

–————————————

The Entry of the Lord into Jerusalem

The Feast of Palm Sunday is the first celebration at the very beginning of Holy Week. This first feast, preceding the Passion and the crucifixion of the Savior, seals the entire week of the Holy Passion. On this day, the Lord chose to symbolically represent His redemptive sacrifice. “We must pay attention,” says Saint Ambrose of Milan, “to the day when Jesus Christ entered Jerusalem: it was the ninth day of the month, the same day on which, according to tradition, the Israelites chose the Paschal lamb. Thus Christ, the true Lamb who was to endure the crucifixion on Friday, entered Jerusalem on the very day of the choosing of the lamb, thereby prefiguring His own selection.”

It is not only the seal of the approaching Passion that marks Palm Sunday, but also that of Christ’s Resurrection. The entry into Jerusalem clearly revealed Christ’s royal dignity; the entire city felt it and came out to greet Him, bearing witness and prefiguring the Resurrection, the Second Coming, and the future Kingdom of Christ.

All the actions following the Entry into Jerusalem, according to the four Gospels, have been preserved within the Tradition of the Church and etched in countless icons of this feast—icons that are neither random nor incidental, but have been interpreted by the Fathers of the Church with a clear, prophetic, and eschatological spirit. Every icon seeks to encapsulate within its subject the fullness of all elements of the feast, to gather everything the Scriptures mention, everything preserved by the Church’s Tradition—being, despite their simplicity, a theology of lines and colors to the glory of the event. Thus, the icon of the Entry of the Lord into Jerusalem does not merely express the external event but conveys its essence and eternal message.

As an example, we may refer to the homily of Saint Epiphanius on the Feast of Palm Sunday, or even to the Church's liturgical books for the week of the feast. “For what reason,” asks Saint Epiphanius, “did Christ, who previously walked everywhere on foot, ride on an animal only then and only on that day? He did so to show that He would be exalted and glorified upon the Cross. What does the village on the opposite side represent? It indicates the disposition of humanity's rebellious spirit, which was driven out of Paradise; and when Christ sends two disciples, they symbolize the Old and New Testaments. What does the donkey represent? Without a doubt, the Synagogue, which lived under a heavy burden and upon whose back Christ would one day sit. And what does the colt represent? The wild, idolatrous world, which neither law nor fear, nor angel, nor prophet, nor Scripture could tame—but only the one and only God, the Logos.”

Here, then, is a small passage from the homily of Saint Epiphanius, filled with a symbolic understanding of the events. This symbolism must not be understood as a naïve tendency to beautify the events with complex allegories, for its roots lie in the profound depths of the patristic thought concerning Divine Providence. This symbolism is a theological possession that cannot be alienated, born within the bosom of the Church, and no Scriptural event could ever be fully interpreted apart from this symbolic understanding. Without this symbolism, we can understand nothing; even more so, we cannot create an icon. For the life of the icon extends into the Age to Come, and its purpose is not to seal something temporal, but to reflect what is eternal. And the theology of the icon is defined by the fact that what appears fleeting within the icon gains a timeless significance. This prophetic structure, prefigured in the icons, determines the very nature, character—one could say even the person—of the icon.

Source:

NOTES OF AN IKONOGRAPHER.

Fr. Gregory Krug. Panagopoulos Publications.

Translation by Spyridon Marinis